هرم غذایی الگوی غذایی سالم

 | تاریخ ارسال: 1402/2/24 | 
قرار گرفتن موادغذایی در بالای هرم که کمترین حجم را در هرم اشغال می کند به این معنی است که افراد باید از این دسته از مواد غذایی کمتر مصرف کنند (مانند قندها و چربی ها). هر چه از بالای هرم به سمت پایین نزدیک می شویم حجمی که گروه های غذایی به خود اختصاص می دهند بیشتر می شود که به این معنی است که مقدار مصرف روزانه این دسته از مواد غذایی باید بیشتر باشد.
گروه نان و غلات
این گروه شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، گندم و جو است.
مواد مغذی مهمشامل  انرژی، بعضی از انواع ویتامین های گروه ب، آهن و مقداری پروتئین در این گروه جا دارند.
واحد اندازه گیری: 
•    هر واحد از این گروه برابر است با یک برش ۳۰ گرمی از انواع نان (به اندازه یک کف دست از نان سنگک، بربری یا تافتون در مورد نان لواش چهار کف دست معادل ۳۰ گرم است)
•     نصف لیوان ماکارونی یا برنج خام معادل یک لیوان از شکل پخته آن ها می باشد و برابر یک واحد غلات است.
•     نصف لیوان غلات خام معادل یک لیوان پخته غلات می باشد و برابر یک واحد غلات است.
مقدار مصرف: برای افراد بزرگسال سالم مصرف روزانه ۶-۱۱ واحد توصیه می شود.
نکات مهم در استفاده از گروه نان و غلات:
•    بهتر است برنج به صورت کته مصرف شود.
•    بیشتر از نان های حاوی سبوس (مثل نان جو کامل ،گندم کامل و سنگک) استفاده شود.
•    برای کامل کردن پروتئین گروه نان و غلات بهتر است آن ها را به صورت مخلوط با حبوبات مصرف کرد (مثلا عدس پلو، باقلا پلو، عدسی با نان و غیره).
گروه میوه و سبزیحات

هرم تغذیه سالم توصیه به مصرف روزانه ۲ تا ۳ واحد از گروه میوه ها و حداقل سه واحد سبزیجات دارد.
گروه میوه ها و سبزیجات هرم غذایی شامل موارد زیر است:
الف- سبزیجات و میوه ها غنی از ویتامین C(مثل سبزیجات برگی شکل، گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای و میوه هایی مثل مرکبات).
ب- سبزیجات و میوه های غنی از ویتامین A شامل سبزیجات و میوه های به رنگ زرد، نارنجی، قرمز و سبز تیره و سبزیجات برگی شکل (مثل اسفناج، کاهو، هویج، گوجه فرنگی، طالبی، زردآلو و شلیل)
ج- سایر سبزیجات یا میوه ها (مثل سیب، موز، هلو، گلابی، انواع توت ها، گیلاس، انگور، هندوانه، کرفس، بادمجان، کدو، سبزی خوردن، قارچ، پیاز و کاهو).
نکته: آب میوه و اسموتی ها را فقط یک عدد در روز مصرف کنید زیرا ممکن است دارای  فیبر کمی باشد.
مواد مغذی مهم این گروه شامل  انواع ویتامین ها، املاح معدنی و فیبرمی باشد.

واحد اندازه گیری: هر واحد از این گروه برابر است با:
•    یک عدد میوه متوسط (یک عدد سیب یا پرتقال یا هلو)
•    یک چهارم طالبی متوسط  
•    نصف لیوان حبه انگور 
•    ۳ عدد زردآلو 
•    نصف لیوان آب میوه و یا یک لیوان سبزیجات برگی شکل؛ مثل: کاهو و سبزی خوردن  
•    نصف لیوان سبزی پخته یا یک لیوان سبزی خام خرد شده.
مقدار مصرف: بـــرای افـــراد بزرگسال سالم روزانه ۲-۴ واحد میوه و ۳-۵ واحد سبزی توصیه می شود.

گروه شیر و لبنیات
غذاهای گروه شیر و لبنیات بهترین منبع کلسیم هستند. همچنین گروه شیر و لبنیات مواد مغذی مهمی از جمله کلسیم، ریبوفلاوین (B۲)، پروتئین، ویتامین B۱۲، ویتامین A  و ویتامین D را تامین می کنند. مقدار توصیه شده این گروه روزانه بین ۲-۳ واحد می باشد که برای نوجوانان و جوانان و زنان باردار و شیرده و یائسه ۳ واحد می باشد و برای زنان باردار و شیرده زیر ۲۰ سال در روز ۴ واحد یا بیشتر توصیه می شود. هر واحد از مواد غذایی گروه شیر و لبنیات برابر است با یک لیوان شیر یا ماست.
نکاتی پیرامون انتخاب لبنیات
•    سعی کنید بیشتر از لبنیات کم چرب در رژیم غذایی خود استفاده کنید. 
•    چربی موجود در لبنیات پرچرب غنی از اسید های چرب اشباع است که کلسترول سرم را افزایش می دهد.
•    پنیرهای محلی نسبت به سایر انواع پنیر از کلسیم کمتری برخوردارند.
•    مطالعات اخیر نشان داده اند که مصرف کلسیم در قالب لبنیات کم چرب ممکن است اثرات ضد چاقی داشته باشد.
•    مطالعات همچنین اثراتی از کاهش خطر سرطان کولون در نتیجه مصرف کلسیم پیشنهاد کرده اند. هر چند نتایج قطعی نیست.
گروه گوشت ، حبوبات، تخم مرغ و مغز ها در هرم غذایی

این گروه شامل انواع گوشت‌های قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و مغزها (فندق، بادام، پسته و گردو و …) می باشد.
اهمیت این گروه بیشتر برای تأمین پروتئین، فسفر، ویتامین B۶، روی، منیزیوم، آهن، نیاسین و تیامین می باشد. از گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها روزانه ۲-۳ واحد توصیه می شود. هر واحد از این گروه برابر با ۳۰ گرم(به اندازه یک قوطی کبریت) گوشت قرمز پخته یا ماهی،۱ عدد ران کوچک مرغ ، ۱ عدد تخم مرغ کامل یا۲ عدد سفیده،۲ قاشق کره بادام زمینی یا یک لیوان شیر سویا،یا ۳۳ گرم انواع آجیل، یا نصف لیوان حبوبات  پخته می باشد.
پروتئین ها: ماهی، ماکیان، دانه ها، حبوبات و سویا (سویا یکی از حبوبات است که نوع خشک آن دارای ۴۰ درصد پروتئین است).

نکات مهم در استفاده از گروه گوشت، حبوبات، مغزها و تخم مرغ
•    پیش از پختن گوشت قرمز تا حد امکان چربی قابل رؤیت آن جدا شود.
•    قبل از طبخ گوشت مرغ، پوست آن جدا شود، زیرا حاوی چربی فراوان است.
•    تا حد امکان از سرخ کردن گوشت خودداری شود.
•    مغز، زبان، کله پاچه حاوی کلسترول بالایی هستند. تا حد امکان مصرف این گونه مواد غذایی محدود شود.
•    برای طبخ گوشت یخ زده باید بلافاصله بعد از خارج کردن از فریزر آن را پخت. اگر به هر دلیلی لازم است گوشت از حالت یخ زده خارج شود، ۲۴ ساعت قبل از طبخ باید آن را از فریزر خارج و در یخچال نگهداری نمود.
•    بهتر است بیشتر از گوشت های سفید مانند مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز استفاده شود.
•    مصرف حبوبات به علت دارا بودن فیبر و پروتئین زیاد، توصیه می شود.
•    انواع مغزها (گردو، فندق، بادام و پسته) میان وعده های مناسب برای تامین پروتئین، انرژی و برخی از مواد مغذی مانند آهن هستند.
•    بهتر است مغزها (گردو، فندق، بادام و پسته) به شکل خام استفاده شوند و در صورت استفاده از نوع بو داده، به شکل کم نمک مصرف شود.
گروه متفرقه هرم غذایی: چربی ها و قندها

گروه متفرقه هرم غذایی شامل انواع مواد قندی و چربی ها است. برخی اقلام گروه متفرقه هرم غذایی مانند کره، خامه، روغن مایع و شیرینی جات، منابع خوبی برای تامین انرژی در کودکان که به انرژی بیشتری جهت رشد نیاز دارند، می باشند. توصیه می شود افراد بزرگسال در برنامه غذایی روزانه از این گروه کمتر مصرف کنند.
انواع مواد غذایی گروه متفرقه هرم غذایی عبارتند از:
الف) چربی ها (روغن های جامد و روغن های مایع، پیه، دنبه، کره، خامه، سرشیر و سس های چرب مثل مایونز)
ب) شیرینی ها و مواد قندی (مثل انواع مربا، شربت، قند و شکر، انواع شیرینی های خشک و تر، انواع پیراشکی، آب نبات و شکلات)
پ) ترشی ها، شوری ها و چاشنی ها (انواع ترشی جات و شوری ها، فلفل، نمک، زردچوبه، دارچین و غیره)
ت) نوشیدنی ها (نوشابه های گازدار، چای، قهوه، انواع آب میوه های صنعتی و پودرهای آماده مثل پودر پرتقال و غیره).
چند توصیه در رابطه با مصرف مواد غذایی گروه متفرقه هرم غذایی

از مصرف روغن جامد (روغن نباتی) پرهیز شود و از روغن مایع معمولی برای پخت و پز و از روغن مخصوص سرخ کردنی برای سرخ کردن مواد غذایی و یا تهیه غذا در حرارت بالا استفاده شود.

•    از حرارت دادن روغن ها با شعله بالا و به مدت طولانی خودداری شود و برای سرخ کردن از روغن مایع مخصوص سرخ کردن استفاده شود.
•    مصرف چربی ها، شیرینی ها، و چاشنی ها بسیار محدود شود.
•    مصــرف نـوشیـدنی های ذکر شده در گروه متفرقه هرم غذایی محدود شود و به جای آن ها نوشیدنی های سالم مثل آب، شیر، آب میوه تازه و دوغ کم نمک میل شود.
•    برای رفع تشنگی، نوشیدن آب ساده بر هر آشامیدنی دیگری ترجیح دارد.
•    مصرف چیپس به دلیل داشتن چربی و نمک زیاد، باید محدود شود.
•    نمک باید به میزان کم مصرف شود و از نوع نمک یددار باشد.